AZƏRBAYCAN KİNOSU GÜNÜ
2 avqust - Azərbaycan Kinosu Günüdür. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 2000-ci il 18 dekabr tarixli sərəncamı ilə avqustun 2-si kino işçilərinin peşə bayramı - Azərbaycan Kinosu Günü kimi qeyd olunur.
Fransada keçirilmiş ilk kinoseansdan iki il sonra – 1898-ci il avqustun 2-də Bakı elmi-foto dərnəyinin katibi, naşir və fotoqraf Aleksandr Mişon özünün lentə aldığı “Bibiheybətdə neft fontanı yanğını”, “Əlahəzrət Buxara əmirinin yolasalma mərasimi”, “Qafqaz rəqsi” xronikal sənədli və “İlişdin” adlı bədii süjetlərini nümayiş etdirib. Həmin gün milli kinonun yaranma günü sayılır.
Ötən əsrin əvvəllərində “Pate”, “Pirone”, “Filma” kimi xarici kino şirkətləri Bakıda filiallarını açaraq film istehsalı ilə məşğul olublar. 1916-cı ildə yazıçı İbrahim bəy Musabəyovun eyniadlı povesti əsasında “Neft və milyonlar səltənətində”, 1917-ci ildə isə Üzeyir Hacıbəylinin eyniadlı operettası əsasında “Arşın mal alan” qısametrajlı bədii filmləri çəkilib.
ŞİMON PERES
(1923-2016)
İsrailin 9-cu prezidenti Şimon Peres 2 avqust 1923-cü ildə Polşanın Vişneva rayonunda anadan olub. 1934-cü ildə anası və kiçik qardaşı ilə birlikdə Fələstinə köçüb. Təl-Əviv şəhərinin sayılıb-seçilən təhsil ocaqlarından olan "Belfur" gimnaziyasını və kənd təsərrüfatı üzrə ixtisaslaşmış peşə məktəbini bitirib. Bir müddət fermer kimi müxtəlif yerlərdə işləyib. 1950-ci illərdə ABŞ-ın Nyu-York və Harvard universitetlərində təhsilini davam etdirib. Karyerasının 70 ili ərzində İsraildə demək olar ki, bütün ali siyasi vəzifələri tutub, o cümlədən prezident, baş nazir, xarici işlər və maliyyə naziri vəzifələrində çalışıb. 1994-cü ildə Fələstinlə müvəqqəti sülh sazişinə nail olduğuna görə Yasir Ərəfat və ishak Rabinlə birlikdə Nobel sülh mükafatına layiq görülüb. 11 kitab müəllifi olan Şimon Peres 2016-cı il sentyabrın 28-də vəfat edib.
NİYAZİ
(1912-1984)
Məşhur azərbaycanlı dirijor və bəstəkar, SSRİ xalq artisti Niyazi Tağızadə-Hacıbəyovun anım günüdür. O, 1912-ci il avqustun 20-də Tiflisdə Üzeyir Hacıbəyovun özü kimi bəstəkar olan qardaşı Zülfüqar Hacıbəyovun ailəsində anadan olub. İlk musiqi təhsilini Bakıda alıb. Moskvada Qnesinlərin Musiqi Məktəbində, Sankt-Peterburq Mərkəzi Musiqi Texnikumunda və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil alıb. olub. Filarmoniyada işlədiyi illərdə onun təşəbbüsü ilə “Humayun” xalq çalğı alətləri ansamblı yaradılıb. Xarici ölkələrdə işləmək təklifi alan dirijor Türkiyəni seçib, Ankara Opera və Balet Teatrında, İstanbul Opera Teatrında bir sıra uğurlar qazanıb. Dünyanın bir çox ölkələrinə qastrol səfərlərində olub. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin bədii rəhbəri və baş dirijoru kimi Şuşa, Xankəndi, Ağdam, Ağcabədi, Bərdə və Yevlaxda simfonik konsertlərin və festivalların təşkilatçısı olub. “Rast” simfonik muğamı, “Xosrov və Şirin” operası və “Çitra” baleti onun bəstəkarlıq fəaliyyətində xüsusi yer tutur. Məşhur hind yazıçısı Rabindranat Taqorun “Çitranqada” fəlsəfi dramı əsasında yazılmış “Çitra” baletinə görə Hindistanın Cəvahirləl Nehru beynəlxalq mükafatını alıb. Bir sıra orden və medallarla təltif edilən Niyazi 1984-cü il avqustun 2-də vəfat edib və Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
HİKMƏT ZİYA
(1929-1995)
Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi, şair, tərcüməçi Hikmət Ziya oğlu Əfəndiyevin anım günüdür. O, 1929-cu il mayın 13-də Şəkidə anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsində təhsil alıb. "Azərbaycan pioneri" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi, ədəbiyyat və incəsənət şöbəsinin müdiri, "Göyərçin" jurnalı redaksiyasında poeziya şöbəsinin müdiri və məsul katib vəzifələrində işləyib. Ədəbi yaradıcılığa 1952-ci ildə "Azərbaycan pioneri" qəzetində çap edilən "Qoqola" adlı ilk şeiri ilə başlayıb. Təmsilçi kimi daha çox məşhurlaşan Hikmət Ziya 1995-ci il avqustun 2-də Bakıda dünyasını dəyişib. Onun adına "Hikmət Ziya" ədəbi mükafatı təsis edilib.
Şakir QURBANOV