İran prezidenti İbrahim Rəisi Yaxın Şərqdə vəziyyətin pisləşməsi və İran-İsrail qarşıdurmasının güclənməsi fonunda helikopter qəzasında həlak olub. Onun ölümü İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xamneyinin mümkün varisi ilə bağlı suallar yaradır.
Bu barədə Qərb mediasının yazdığı ən maraqlı məqalələri oxucularımızın diqqətinə çatdırırıq.
Xəbər verdiyimiz kimi, mayın 19-da İranın Şərqi Azərbaycan əyalətində 63 yaşlı Rəisini daşıyan Amerikanın Bell 212 helikopteri qəzaya uğrayıb. Rəisi ilə birlikdə İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian və digər İran rəsmiləri Azərbaycanda rəsmi tədbirlərdən qayıdırdılar. Bütün sərnişinlər və ekipaj üzvləri həlak olub. Eyni zamanda, İran nümayəndə heyətinin üzvləri ilə birlikdə daha iki helikopter sağ-salamat vətənə qayıdıb.
CNN yazır ki, İran prezidentini və xarici işlər nazirini daşıyan helikopter qəzası həm Yaxın Şərq, həm də İranın özü üçün xüsusilə gərgin vaxtda baş verib.
Telekanal qeyd edir ki, İsrail və Fələstinin HƏMAS hərəkatı arasında partlayışlar, minlərlə insanın ölümü və Qəzza zolağında humanitar fəlakətlə müşayiət olunan qarşıdurma Tehranla Təl-Əviv arasında “uzunmüddətli kölgə müharibəsini üzə çıxarıb”.
Həmçinin, İran rəhbərliyi ABŞ sanksiyalarının iqtisadiyyata mənfi təsirinə görə ölkə daxilində xalq narazılığının artması ilə üzləşib.
“The New York Times”ın istinad etdiyi analitiklərin fikrincə, İbrahim Rəisi İranın növbəti ali lideri olmalı idi. Və onun ölümü "hökumətin legitimliyində artıq böhran yaşayan bir ölkə üçün ciddi problemdir".
Xüsusən də iranlılar mart ayında rekord aşağı seçici fəallığı ilə keçirilən parlament seçkilərini boykot ediblər. Məqalədə vurğulanır ki, ifrat sağçı fraksiya onlarda nəzərəçarpacaq uğurlar əldə edib.
Həmçinin ciddi problem uzun illər Qərbin sanksiyaları fonunda İranda yüksək inflyasiyadır. Amerikalı jurnalistlərin fikrincə, iqtisadi vəziyyətin yumşalmasına səbəb ola biləcək İranın nüvə proqramının məhdudlaşdırılması ilə bağlı Qərblə razılaşmaya qayıtmaq perspektivləri qeyri-müəyyən görünür.
Vaşinqtonun Demokratiyaların Müdafiəsi Fondunun baş elmi işçisi Behnam Ben Taleblu-nun fikrincə, Rəisinin ölümü İranın Ali Rəhbəri postuna namizədlərin sayını daraldır. “Politico” yazır ki, İranın ali lideri Əli Xamneyinin oğlu Müctəba Xamenei gündəmə gəlir.
"Ölkəsinin İsrail və Qərblə getdikcə daha döyüşkən qarşıdurmasına nəzarət etməyə kömək edən və daxildə artan sosial narazılıq və iqtisadi problemlərlə üzləşən Rəisinin çoxlu düşmənləri var idi", - Taleblu qeyd edib.
Eyni zamanda, Müctəba Xamenei özü də çıxışında əmin edib ki, “İran xalqı narahat olmasın: hakimiyyətin işində heç bir aksama olmayacaq”.
İranın yeni prezidenti qanunla 50 gün ərzində seçilməlidir. “The Guardian” qeyd edir ki, bu, ali liderə və onun ətrafına nəinki belə kritik anda prezident olacaq, həm də son nəticədə Xamneyinin özünü əvəz edə biləcək şəxsi seçmək üçün nisbətən az vaxt verir.
“İstənilən yeni lider üçün təcili çağırış təkcə daxili parçalanmalara deyil, həm də ölkə daxilində Qərbə qarşı daha sərt mövqe tutmaq və Rusiya və Çinə yaxınlaşmaq tələblərinə nəzarət etmək olacaq. Həmçinin yeni prezident İranın nüvə proqramı ilə bağlı mühüm qərarlar qəbul etməli olacaq”, - məqalədə deyilir.
Ölkənin birinci vitse-prezidenti Məhəmməd Möhbər növbədənkənar seçkilərə qədər İranın müvəqqəti prezidenti vəzifəsini icra edəcək.
E.ŞİRİNOV
