Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon MKS-nin M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanasının Fəxri oxucusu, şair, yazıçı-publisist Gülarə Munis kitabxanada həyata keçirilən “Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz!” layihəsinə “Qayıdanlar...” oçerkini təqdim edib.
Qayıdanlar sözü müəllifin təbirincə desək geniş məvhumdur. Qayıdanlarla, gözləyənlər qoşa çəkilir. Burda həsrət var, intizar var, acı var, göz yaşı var, sevinc var... Müharibə çox arzuları yarımçıq qoydu. Üçrəngli bayrağa bürünərək Şəhid kimi dönənlər, əllərini, ayaqlarını, gözlərini itirərərək qayıdanlar. Fərqi yox Şəhid kimi, Qazi kimi... Onlar Vətən oldular, Azadlıq oldular, Zəfər oldular. Müəllif bir anlıq o hissləri yaşıyır, qəlbindəki sevinci, kədəri sözlərə çevirir.
Bu gün işğaldan azad olmuş torpaqlarımız və ərazi bütövlüyümüz üçün Sizlərə QAYIDANLARA minnətdarıq. İGİD VƏTƏN OĞULLARI, ŞƏHİD ANALARI, ATALARI, GÖZÜYAŞLI BACILAR, YARIMÇIQ QALMIŞ TALELƏR, ATA ÜZÜNƏ HƏSRƏT KÖRPƏLƏR SİZİN QARŞINIZDA BAŞ ƏYİRİK.
Qayıdanlar...
Qayıdanlar sözü geniş bir məvhumdur...
Səfərdən qayıdanlar...
Ziyarətdən qayıdanlar...
Elm-təhsil almağa gedən və qayıdanlar...
Bir də var əsgərlikdən qayıdanlar...
Bu qayıdanlar tamam fərqli qayıdır...
Bəziləri doğma evinə-ocağına öz ayaqları ilə qayıdır. Oğul yolu gözləyən analar niyyət edib oğlunu dizin-dizin sürünməklə qarşılayır...
Nənələr sevincdən bayılır, nəvənin qolları üstünə sərilir...
Atalar ovladını qucaqlayıb, başını onun sinəsinə sıxır və bu yolla axan göz yaşlarını gizlədir.
Bacılar “Bacın gələn yollarına qurban”, – deyib qardaşının ağır əsgər çəkmələrini öpür.
Döyüşdən sağ-salamat gələn əsgər nə qədər dözümlü və mətin olsa da, doğmalarının bu sevincinə o da, göz yaşları ilə qoşulur...
Bu qayıdanların arasında əlil arabasında qayıdanlar, qoltuqağacına söykənib qayıdanlar, əsaya dirənib, əl ağacını özünə dayaq edib qayıdanlar da var...
Ayaqlarını, qollarını, ən əziz nemət olan gözlərini itirib qayıdanlar...
Bu qayıdanların ayağı altında qurbanlar kəsilər...
“Təki nəfəsin gəlsin”, – deyib özünə və valideynlərinə təsəlli verənlər olur...
“Eybi yoxdur, evlənəndə sevdiyin qızı bir qolunla qucaqlayarsan”, – deyib təskinlik verənlər olur.
Öz gözünü dünya işığına həsrət qalan övladına verməyə hazır olan ata-analar əsgər balasının gözündə olan sarğıdan öpüb, “gözlərim gözünə qurban” deyirlər...
Bir də var dəmir qutularda, üçrəngli bayrağımıza bükülüb çiyinlərdə qayıdanlar...
Öz ayaqları ilə getdiyi evdən, həmin evə çiyinlərdə qayıdanları qarşılamaq dünyanın ən ağır və acı məqamıdır...
Anaların fəryadı ürək parçalayır, nənələrin ağı deyib oxşamaları, bacıların “qardaş vay” deyib, üzünü cırmasını görmək faciələrin ən ağırıdır.
Ataların dəmir qutuların qarşısında lal dayanıb bir anın içində qocalması...
Cavan gəlinlərin körpəsini bağrına basaraq ucadan ağlamağa da həya edərək içində hıçqırması...
İlahi, bu insanlara hansı sözləri deyib təsəlli vermək olar? Onların yanan, göynəyən qəlbini nə ilə ovundurmaq olar? Oğul toyu görməyən valideynləri necə aram etmək olar?
Anaların nişan günü üçün aldığı, illərlə əzizləyib sandıqda saxladığı əlvan nişan hədiyyələrini oğlunun cənazəsi üstünə səpərək şivən qoparan anaları necə sakitləşdirmək olar?
Necə? Bu sualların cavabını tapmaq mümkünmü?
Bu qayıdanların arasında cavanlar da var, orta yaşda olanlar da...
Bu qayıdanların arasında nakam şəhid olanlar da var, yenicə evlənənlər də...
Bu qayıdanların arasında körpəsinin üzünü görməyənlər də var, körpəsini gözü yaşlı qoyub gedənlər də…
Ürəyindəki Vətən, yurd sevgisi bütün sevgilərə üstün gələn bu igidləri bir amal birləşdirirdi – Qələbə qazanmaq, torpaqları düşməndən azad etmək. Bu məslək idi onları birləşdirən.
Şəhid olanların cibindən nələr çıxmırdı? İlahi...
Bir şəhidin döş cibindən körpə balasının balaca corabları çıxmışdı. Düşmən gülləsi cəsur əsgərin ürəyinə dəyəndə onun cibində olan övladının corabları qanı axan yarasına sarğı olmuşdu. Balaca corabları əzizləyən əsgər haradan biləydi ki, mənfur düşmən onu nişan alanda balasının corabları da gülləyə tuş gələcək?
Bir şəhidin cibindən Azərbaycanın möhtəşəm üçrəngli bayrağı çıxmışdı. Onu bu döyüşlərə aparan Vətənə, bayrağa olan sevgi idi.
Bir şəhidin cibindən ailəsinə yazdığı vəsiyyət, birinin cibindən hamilə qoyub gəldiyi yoldaşına körpənin adını nə qoymaq istəməsi yazılmış kağız çıxmışdı.
Şəhid olan əsgərlərimizdən birinin döş cibində sonuncu 10 manat pulu olub.
Lənətə gəlmiş ermənilərin gülləsi onun ürəyinə dəyəndə, həmin pul da şəhidin ürəyindən axan qana bulaşmışdı. Döyüş yoldaşları qana bulaşmış o, 10 manatlıq əskinası atasına verəndə, ata pulu əvvəl qoxulamış, sonra öpüb gözlərinin üstünə qoymuşdu. Oğlunun son yadigarını ömür boyu ürəyinin üstündə gəzdirməyə söz vermişdi.
Bir əsgərin döyüş vaxtı snayper gülləsinə tuş gələn sol qolu üzülüb havada uçur, hara düşdüyünü görən olmur. Yoldaşları nə qədər axtarsa da, onun qolunu tapa bilmirlər. Əsgər yalvarır ki, qolumu tapın, qolumda atamdan yadigar qalan saat var, onu tapın! Yaxında olan polkovnik öz qolundan saatını açıb əsgərə verəndə o götürmür və deyir: “Saatı atam mənə ad günümdə almışdı, öz saatımı istəyirəm”, – deyir.
Daha nələr, nələr? Hansını yazasan?
Siyəzəndən olan şəhid Həsənov Vurğunun cibindən üstü yazılı 5 manatlıq əskinas çıxmışdı. Pulun üzərində bu sözlər yazılmışdı: “Şəhid olsam, bunu nəzir verərsiniz”.
Bu yazını yazmazdan əvvəl ön cəbhədə vuruşan, düşmənə qan udduran neçə-neçə igid oğullarla görüşdüm, onları dinlədikcə insanın az qalırdı damarında qanı donsun.
Nə qədər çətin, nə ağır da olsa, bu gün bu qəhrəmanların taleyi, şərəfli həyat yolu kitablarda əbədiləşməlidir!
Eşq olsun Azərbaycan Ordusuna! Eşq olsun qəhrəman Azərbaycan oğul və qızlarına! Eşq olsun qəhrəmanlar böyüdən ana və atalara!
Təqdim etdi: Elbar Şirinov
