«Defence connect»in rəsmi defenceconnect. com.au saytının rəhbərliyindən «Təzadlar»a göndərilən məqalədə Azərbaycanın müharibə təcrübəsi və Ermənistanın məğlubiyyəti öz əksini tapıb…
Oxucular yəqinki xatırlayar, 2022-ci ilin sentyabrında defenceconnect. com.au saytında yayımlanmış (https://www.defenceconnect.com.au/key-enablers/7826-from-armenia-and-azerbaijan-what-can-australian-learn “HAVA MÜBARİZƏSİNİN GƏLƏCƏYİ” (“THE FUTURE OF AIR FİGHTING”) adlı məqalənin tərcüməsini təqdim etmişdik. Həmin məqalədən sitat: “...Təəssüf ki, Avstraliya olaraq biz təkcə əhalinin say baxımından deyil, həm də texnologiya cəhətdən çoxlarından geridəyik… Müasir hərbi nəzəriyyəçilər üçün texnologiyanın ənənəvi hərbi strategiyanı və adi döyüş taktikasını necə həyata keçirdiyini başa düşmək üçün Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsinə baxmaq çox vacibdir. Polşanın İkinci Dünya Müharibəsindəki süvari ittihamlarını xatırladan bir müharibə teatrını göz önünə gətirərək Ermənistan ordusunun və hava qüvvələrinin Azərbaycanın pilotsuz təyyarələrinin dağıdıcı təsirini və müasir döyüşlərdə necə üz-üzə qaldıqlarını qiymətləndirməliyik. Maraqlıdır ki, müharibənin başlanğıcında Azərbaycan Sovet dövründəki “kukruznik” adlandırılan «AN-2» təyarələrini PUA-ya çevirdi və bu təyyarələr Ermənistanın hava hücumundan müdafiə sistemlərinin gizli yerini müəyyən etmək üçün yavaş-yavaş erməni hava məkanından da keçdi. Daha sonra Azərbaycanın başqa yerdə pusqu qurmuş PUA-ları bu erməni hava hücumundan müdafiə sistemlərinin yerini müəyyənləşdirib dərhal məhv edə bildi. Müharibənin hər bir tərəfi əsl itkinin miqyasını etiraf etməsə də, “NATO-nu qorxudan» “İsgəndər” raketindən ibarət müdafiə sistemləri bu PUA tərəfindən məhv edilmişdir. Azərbaycanın PUA kamikadzeləri taktikasının sadəliyi nəinki ermənilər tərəfindən tətbiq olunan ən müasir rus texologiyasını aşa bildi, həm də daha ucuz başa gələn idi… Azərbaycan mənşəli bu pilotsuz təyyarə strategiyasının qüsursuzluğu və sadəliyi hərbi nəzəriyyəçilər tərəfindən ənənəvi müharibəyə ucuz və yeni texnologiyaların tətbiq edilməsinin qızıl standartı kimi öyrənilməlidir. Avstraliyanın düşmənlərinə qarşı məhz bu dərslərdən istifadə etməliyik...”.
«Təzadlar» olaraq xatırladırıq ki, «Kukruznik»lərin ideya müəllifi isə Azərbaycanın Sərhəd Qoşunlarının komandanı, General-polkovnik Elçin Quliyev idi! Bu gün həmin unikal məlumatı yuxarıda adı çəkilən portala göndərdik.
«Təzadlar» Avstraliyanın nüfuzlu hərbi təyinatlı portalı ilə əməkdaşlığı davam edir…
«Təzadlar» həmin vaxtdan adı çəkilən portalla informasiya mübadiləsini davam etdirir. Hətta 2020-ci ilin 8-10 oktyabr tarixlərində Avstraliya Parlamentinin erməni yalanlarına aldanaraq «DQR»ı tanıma barədə məlumatı ortaya çıxanda şəxsən mən jurnalist olaraq (müharibənin ən qızğın bir vaxtında) ermənilərin 1828-ci ildə Qarabağa ilk dəfə köçürülməsini təsdiqləyən rəsmi sənədləri ingilis, rus və fransız dillərində Avstraliya Parlamentinin rəhbərliynə göndərdim. İki gündən sonra elektron cavab gəldi ki, məsələ ciddi şəkildə araşdırılacaq. Və sonda «DQR» məsələsi birdəfəlik qapadıldı.
Bu dəfə isə portalın müdiriyyəti «Təzadlar»a Azərbaycanla bağlı daha bir maraqlı məqalənin linkini göndərmişdir. Liam Garman-ın müəllifi olduğu «Avstraliyalılar Ermənistan və Azərbaycanın müharibə dərslərindən nə öyrənə bilər?» başlıqlı məqalənin tərcüməsini və orijinalını təqdim edrəm: «…Müharibənin təbiəti dinamikdir. Fərqli ərazilərin, düşmənlərin, vəziyyətlərin, ideologiyaların və texnologiyaların yaratdığı çətinlikləri dəf etmək üçün özünü sonsuzca yeniləyir. Gəlin bu əsas sahələrdən yalnız birinə diqqət edək: texnoloji dəyişiklik. Sadə dillə desək, 21-ci əsrdə texnoloji dəyişikliklərin sürəti onlarla yeni döyüş hədəfləri yaratdı ki, onların çoxu adi döyüş qüvvələri tərəfindən aşılmazdır. Kiber və informasiya sferalarını nəzərə almasaq, texnologiyanın havadan daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyinə dair bir neçə nümunə var. Hal-hazırda, hava döyüşləri kamikadze PUA vasitələri də daxil olmaqla, pilotlu və pilotsuz uçuş aparatlarının simbiozu səbəbindən ömür boyu bir dəfə olan strateji və texnoloji transformasiyanın astanasındadır. Konvensional mənada, bu, Ermənistanın adi döyüşən qüvvələrinin texnoloji cəhətdən üstün olan döyüşkən Azərbaycanlıların meydan oxuduğu və əhəmiyyətli dərəcədə düşməni küncə sıxışdırdığı - son Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi zamanı mübahisəsiz olaraq ilk dəfə müşahidə edildi. Həqiqətən də, Ermənistanın bahalı adi silahları bu döyüşlərdə rəqabət apara bilmədi və beləliklə, daha ucuz və dəyişdirilə bilən Azərbaycan PUA-ları (OXU: yuxarıda bəhs edilən və Sovet dövründəki “kukruznik” adlandırılan «AN-2» təyarələrinin «F-16»ya maketlənməsini nəzərdə tutur.Red.) tərəfindən məğlub edildi. Dərs sadədir: adi ordunun nə qədər güclü olmasından asılı olmayaraq, texnoloji dəyişikliklərin sürəti birliklərin, texnikanın və strategiyaların artan sürətlə əvəzlənməsini təmin edir və müasir ordular üçün resurslar portfelini şaxələndirmək vacibdir. Beləliklə, Avstraliya Azərbaycanın bu müharibə nümunəsindən necə öyrənə bilər? Birincisi, bəzi perspektivləri təmin etmək üçün ADF-ni ən yaxın qonşularımızdan birinin ordusu ilə müqayisə edək. Avstraliyada təxminən 80,000 aktiv və ehtiyat müdafiə qüvvəsi personalı olduğu halda, İndoneziyada (müqayisə üçün) 400,000 ehtiyatda olan 400,000 fəal hərbi personal var. Bu arada, Avstraliyanın 59 tankdan ibarət bir arsenalı İndoneziyanın 300-500 tankı qarşısında solğundur (rəqəmlər mənbəyə görə dəyişir). Təəssüf ki, Avstraliya üçün biz təkcə say baxımından deyil, həm də texnoloji cəhətdən zəifik. İndoneziya ilk silahlı PUA-larını 2019-cu ildə alıb və prezident Coko Vidodo artıq 2022-ci ilə qədər uzun mənzilli hərbi pilotsuz təyyarələrin yerli istehsalını sürətləndirmək arzusunu ifadə edib. Amma acı da olsa, təkərlərimiz hərəkətdə olarkən, biz rəqiblərimizdən geri qalırıq. Texnoloji və strateji dəyişikliklərin sürəti Avstraliya kimi ölkələrə unikal imkanlar verir. Həqiqətən, Avstraliyanın əhali baxımından rəqabət apara bilmədiyi yerdə - biz müasir müharibənin özünəməxsus xüsusiyyətlərini möhkəm şəkildə dərk edə bilirik…».
XATIRLATMA: «Defence Connect» (www.defenceconnect.com.au) Avstraliyanın müdafiə və milli təhlükəsizlik sektorlarının əlaqəsini artırmağa yönəlmiş media və bazar kəşfiyyatı platformasıdır, eyni zamanda müdafiə sənayesinin İkinci Dünya Müharibəsindən bəri bacarıqların artırılmasına ən böyük xərclərdən bəhrələnərək kapitallaşmasına kömək edir.
Bu isə yuxarıdakı məqalənin orijinalıdır:
https://www.defenceconnect.com.au/joint-capabilites/7826-from-armenia-and-azerbaijan-what-can-australian-learn
"From Armenia and Azerbaijan, what can Australian learn?
JOINT-CAPABILITIES
Vy: Liam Garman
The nature of warfare is dynamic. It endlessly renews itself to overcome the challenges presented by different terrains, enemies, situations, ideologies and technologies. Let’s focus on just one of these key areas: technological change. Put simply, the rate of technological change in the 21st century has created dozens of new axes of warfare, many of which are insurmountable by conventional fighting forces. Barring the cyber and information spheres, there few examples of where technology counts more than in the air. Nowadays, air-fighting is on the brink of a once in a lifetime strategic and technological transformation due to the symbiosis of manned and unmanned aerial vehicles, including suicide craft. In a conventional sense, this was arguably observed for the first time during the recent Azerbaijan-Armenia conflict, in which Armenia’s conventional fighting forces were challenged – and considerably overwhelmed – by the technologically superior Azeris. Indeed, Armenia’s expensive conventional weaponry was simply unable to compete on a different military axis, and was thus beaten by cheaper and more replaceable Azeri UAVs. The lesson is simple: no matter how robust one’s conventional army may be, the rate of technological change ensures that units, hardware and strategies are being superseded at an increasing rate – and that it is imperative for modern militaries to diversify their portfolio of resources. So how can Australia learn from this case study? Firstly, let’s compare the ADF to the military of one of our closest neighbours to provide some perspective. While Australia counts some 80,000 active and reserve defence force personnel, Indonesia (for the sake of comparison) has 400,000 active military personnel bolstered by 400,000 reservists. Meanwhile, Australia’s arsenal of 59 tanks pale in the face of Indonesia’s 300-500 (numbers vary due to source). Unfortunately for Australia, we are not only numerically disadvantaged, but also technologically. Indonesia acquired their first armed UAVs in 2019, and President Joko Widodo has already expressed his desire to expedite the domestic production of long-range military drones to 2022. While our wheels are in motion, we lag behind our competitors. The rate of technological and strategic change affords smaller countries like Australia with a unique opportunity. Indeed, where Australia is unable to compete in population – we are able to firmly grasp onto the idiosyncrasies of modern war – and oppose our adversaries on axes which they are not able to win on».
Beləliklə, «Təzadlar» Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya, bu sırada Avstraliya ictimaiyyətinə çatdırılmasında əlindən gələni edir, Azərbaycan adına bu fəaliyyətimizdən qürur duyuruq.
Asif MƏRZİLİ
