MEDİA

Tarixdə bu gün:4 sentyabr

4 sentyabr:

973 - Xarəzm alimi Əl-Biruni anadan olmuşdur. O, XI əsrin ən böyük coğrafiyaşünası hesab olunur. Əl-Biruni tarix, etnoqrafiya, təbiətşünaslıq, riyaziyyat, astronomiya, mineralogiya və s. elm sahələrinə aid 150-dən çox əsərin müəllifidir. Özünün uzun səyahətləri zamanı İran yaylasını, Xəzər dənizinin şərq və cənub sahillərindəki ölkələri, Mərkəzi Asiyanın böyük hissəsini öyrənmişdir.

Biruni dünyanın bir çox ölkələrinin şəhərləri, o cümlədən Azərbaycanın o zaman məlum olan Bakı, Dərbənd, Bərdə, Beyləqan, Bəzz, Təbriz, Ərdəbil kimi qədim və böyük şəhərlərinin enlik və uzunluq dairələrini göstərmişdir. Ömrünün sonuna yaxın yazdığı "Kitâbü’l-Camahir fi Marifeti'l-Cevahir" kitabında müxtəlif mineralların və qiymətli daşların mənşəyi, xarakteri və mədənləri haqqında geniş məlumat vermişdi.

***

1479— İspaniya Kanar adalarını ələ keçirmişdir.
1802— Alman alimi Georg Fridrix Qrotefend (Georg Friedrich Grotefend) Babil əlyazmalarını tərcümə etmişdir.
1882— Tomas Edison ilk elektrik lampasını təqdim etmişdir.
1937— Millətlər Liqası ərəb və israil dövlətlərinin yaradılması ideyasını bəyənir.

***

1957- TU-104 markalı reaktiv təyyarə ilə ilk Moskva – Nyu-York aviareysi həyata keçirilib.

***

1975- " Çto? Qde? Koqda?" verilişinin ilk televiziya buraxılışı olub. Oyun tanınmış televiziya xadimi Vladimir Voroşilov və onun həyat yoldaşı Nataliya Stetsenko tərəfindən yaradılıb.

"Çto? Qde? Koqda?" oyunu Azərbaycanda da geniş yayılıb. Ölkədə mütəmadi olaraq Azərbaycan çempionatı və beynəlxalq yarışlar təşkil edilir. Oyun üzrə ilk üç Dünya çempionatı və Millətlər Kuboku məhz Bakıda keçirilib.

***

1991 - Azərbaycan Respublikası Prezidenti postuna rəsmi şəkildə keçirilən ilk və vahid partiya sistemi ilə keçirilən sonuncu seçkilər olub. Seçkilər 8 sentyabr 1991 tarixində keçirilib. Seçkilərdə yeganə namizəd olan Ayaz Mütəllibov qalib gəlib və Azərbaycan Respublikasının ilk prezidenti seçilib.

***

1998-ci il. "Google" şirkətinin əsası qoyulub. “Google”un tarixi 1996-cı ilin yanvarından başlayır.

Həmin il Kaliforniyadakı Stenford Universitetinin doktoranturasında təhsil alan tələbələr Larry Page və Sergey Brin tərəfindən tədqiqat layihəsi çərçivəsində axtarış saytı hazırlanıb. Ənənəvi axtarış sistemləri axtarılan sözlərin hansı saytda neçə dəfə işlədilməsini əsas götürürdüsə, yeni axtarış sistemi saytlar arasındakı əlaqəni analiz edirdi. Məqsəd böyük məlumat şəbəkəsi olan internetdə axtarılanları daha asan tapmaq idi. Tələbələr bunun üçün yeni bir texnologiya yaratdılar və qısa zamanda populyarlıq qazandı.

***

2003-. Xalq yazıçısı, ədəbiyyatşünas, ictimai xadim Əzizə Cəfərzadə vəfat edib (1921-2003).

Ədəbi fəaliyyətə 16 yaşında başlayan yazıçının ilk kitabı 1948-ci ildə çap edilib, lakin Moskvanın xüsusi qərarı ilə satışa çıxmamışdan əvvəl qadağan olunaraq yandırılıb. Əzizə xanım tarixi mövzuda yazılmış bir sıra əsərlərin müəllifidir. "Aləmdə səsim var mənim", "Vətənə qayıt", "Yad et məni", "Eldən elə", "Bir səsin faciəsi", "Gülüstan"dan öncə" və digər əsərləri bu silsilədəndir. O, müstəqil Azərbaycanın ali mükafatı – "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.

***

Şakir QURBANOV